Multipl Skleroz (MS)
MS Nedir?
Multipl skleroz (MS), bağışıklık sisteminin sebebi bilinmeyen bir nedenle etkilenmesi sonucu beyin ve omurilikte hasara yol açan nörolojik bir hastalıktır. Hastalık sırasında beyin ve omurilikte plak olarak isimlendirilen lezyonlar ortaya çıkar. Çoğunlukla genç yaşlarda görülen MS hastalığı, dünyada ortalama 3 milyon insanı etkilemektedir. Hastalık genellikle ataklarla seyreder. Ancak bazı hastalarda başlangıçtan itibaren ilerleyici bir kötüleşme görülür ve yatağa bağımlılık gelişebilir.
MS hastalığı hangi yaşlarda ortaya çıkar?
Çoğunlukla 20-40 yaşlar arasında ortaya çıkar. Ancak hastalığın çocukluk çağı veya daha ileri yaşlarda başlayabileceği de unutulmamalıdır. Kadınlarda erkeklere oranla 2-3 kat daha sık görülür.
MS hastalığı belirtileri nelerdir?
MS, beyinde ve omurilikte oluşan plakların etkilediği bölgeye göre farklı belirtilere yol açan ataklarla seyreder. Bu ataklar; beynin görme, konuşma, yürüme gibi fonksiyonlarını etkileyebilir.
MS hastalığının sık görülen belirtileri:
- Kol ya da bacaklarda uyuşma
- Güç kaybı, dengesizlik
- Göz hareketleri ile ağrının eşlik ettiği bulanık görme veya çift görme (Optik Nörit)
- İdrar kaçırma
- Konuşma bozukluğu ya da yutma güçlüğü
- Aşırı yorgunluk
- Geçici hafıza sorunları
- Depresyon
- Kas krampları, ağrılar
MS hastalığının nedenleri ve risk faktörleri nelerdir?
MS hastalığının kesin nedeni henüz bilinmemekle birlikte bu konuda oldukça fazla araştırma devam etmektedir. Enfeksiyonlar, stres, otoimmün hastalıklar, genetik ve çevresel faktörler, ırk, sigara kullanımı gibi birçok faktörün rol oynadığı düşünülmektedir.
MS hastalığı nasıl seyreder?
Hastalık her hastada farklı şekilde ilerler. Bazı hastalar hayatları boyunca tek atak geçirirken, bazı hastalarda ataklar daha sık ortaya çıkar. Bir grup hastada ise başlangıçtan itibaren ilerleyici bir seyir gözlenir. Herhangi bir fonksiyonla ilgili kalıcı hasar oluşabilir ve özürlülük yaratabilir.
MS hastalığı tanısı nasıl konulur?
MS tanısı için şikayetlerin öyküsü detaylı bir şekilde alınır. Ayrıntılı nörolojik muayene ve tetkiklerin sonrasında diğer hastalıklar dışlanarak tanı konur.
Tanının konmasında yardımcı olan tetkikler:
- Beyin ve omurilik lezyonlarını saptamak için Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
- Görme ile ilgili belirtileri değerlendirmek için göz muayenesi
- VEP, SEP, BAEP gibi elektrofizyolojik incelemeler
- Bağışıklık sisteminin, beyin ya da omuriliğin etkilendiğini ortaya koyan ve tanının kesinleşmesini sağlayan beyin-omurilik sıvısı incelemesi (lomber fonksiyon-belden su alma)
- Diğer hastalıkları dışlamak için ayrıntılı kan tetkikleri
MS hastalığı tedavisi nasıl yapılır?
MS henüz tamamen tedavi edilebilir bir hastalık değildir. Kullanılan ilaç tedaviler ile atakların ortaya çıkmasının önlenmesi ya da sıklığının azaltılması ve hastalığın seyrinin yavaşlatılması amaçlanır. Hastalığın tedavisine erken dönemde başlanırsa olası hasarın düzeyi en aza indirilebilir. Bağışıklık sistemini düzenleyici tedaviler atak döneminde kısa süreli olarak damar yolundan serum şeklinde uygulanabilir. Ayrıca hastalığın seyrini yavaşlatmak için uzun süreli olarak enjeksiyon (iğne) tedavileri ve/veya oral ilaçlar da kullanılabilir. Yorgunluk, kas ağrıları, üriner sistemle ilgili sorunlar ve psikiyatrik bozukluklar için de tedavi seçenekleri mevcuttur. Fizyoterapi yöntemleri hastanın hareket kısıtlılığı, kas sertliği ve ağrı gibi şikayetlerini azaltarak yaşam kalitesini arttırır.