Küme Tipi Baş Ağrısı
Küme Baş Ağrısı Nedir?
Birincil baş ağrılarından olan küme baş ağrısı en şiddetli ağrı tiplerinden birisi olup nadir görülmektedir. Sıklıkla erkeklerde ve 20-40 yaş aralığında ortaya çıkmaktadır.
Küme Baş Ağrısı Belirtileri Nelerdir?
Baş ağrısının özellikleri; göz ve çevresini içine alan bölgede ve tek taraflı olması, adından da anlaşılacağı gibi kümeler halinde gelmesi, mevsim geçişleri olmak üzere yıl içerisinde belirli dönemlerde ortaya çıkması ve her ağrı atağının 15 dakika-3 saat arasında sürmesidir. Gün içerisinde çoğunlukla 1-2 kez ağrı atağı olsa da atak sayısı sekize kadar çıkabilir. Ağrı hemen her gün ve çoğunlukla aynı saat dilimleri içerisinde (gece ve yatış saatine 1-2 saat kala) tekrarlama eğilimindedir. Ağrının karakteri genellikle oyucu, sıkıştırıcı veya basınç hissi şeklindedir. Baş ağrısı ani başladığı gibi hızla ortadan kalkabilir. Hastalar huzursuzluk içerisinde yerinde duramadan sürekli dolaşma ihtiyacı hissederler.
Küme baş ağrısı dönemi genellikle 2-3 ay sürer ve sonrasında ağrısız dönem takip eder. Bu ağrısız dönem kısa sürebileceği gibi bazen yıllar boyu baş ağrısı ortaya çıkmayabilir. Bazı hastalarda ise ağrısız dönemin olmadığı kronik forma dönüşüm söz konusu olabilir.
Küme baş ağrısını diğer baş ağrısı tiplerinden ayıran en önemli özellik atak sırasında otonom sinir sisteminin etkilenmesine bağlı gelişen semptomlardır. Bunlar ağrı ile aynı tarafta olmak üzere göz yaşarması, burunda tıkanıklık, gözde kızarma, göz ve çevresinde şişlik, burun akması, alın ve yüzde terleme, göz bebeğinde küçülme ve göz kapağında düşüklüktür. Bunlardan en az birinin ağrıya eşlik etmesi tanı kriterleri açısından zorunludur.
Migren ile Ayırımında Nelere Dikkat Edilmelidir?
Ağrının tek taraflı olması migren ile karıştırılabilmesine sebep olmaktadır. Ancak dönemsel ve kümeler halinde ortaya çıkması, atak süresi ve sıklığının özellikleri, yukarıda tanımlanan ek klinik bulguların varlığı ayırımda ipuçlarını oluşturmaktadır.
Küme Baş Ağrısının Tetikleyici Faktörleri Nelerdir?
Migrenin aksine küme baş ağrısını tetikleyen belirgin bir faktör bilinmemektedir. Ancak uyku düzensizliği, açlık, diş tedavileri, parfüm, boya veya petrol gibi güçlü kokulu kimyasallar, alkol ve sigara tüketiminin baş ağrısı oluşumunda etkileri olduğu düşünülmektedir. Ek olarak bazı ilaç türlerinin (nitrogliserin gibi) de tetikleyici rol oynadığı belirtilmektedir.
Küme Baş Ağrısının Tanısı Nasıl Konulur?
Ayrıntılı olarak alınacak anamnez ve baş ağrısı özellikleri tanı için oldukça yardımcıdır. Öncelikle nörolojik muayene yapılarak olası ikincil (sekonder) baş ağrısı nedenlerinin dışlanması önemlidir. Ayrıca şüphe duyulan kişilerde beyin ve damar görüntüleme yöntemlerinden (BT, MR, Anjiografi) faydalanmak gerekir.
Küme Baş Ağrısının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yaşamı tehdit etmese de küme baş ağrısı, özellikleri dikkate alındığında kişinin yaşam kalitesini ve günlük yaşam aktivitelerini belirgin olarak etkilemektedir. Tedavi stratejileri ağrı şiddetini azaltmayı, atak ve küme sürelerini kısaltmayı ve olası atakların önüne geçmeyi amaçlamaktadır.
Ağrı kesici ilaçlar, atak sırasında çoğunlukla etkili değildir. Diğer baş ağrılarından belirgin farklı olarak atak sırasında hastaya oksijen solutulması ağrıyı 10-15 dakika içerisinde geçirebilmektedir. Migrene özgü ilaçlar olarak bilinen triptanların bazıları atak tedavisinde etkili olabilmektedir.