Epilepsi ve Kadın

Epilepsi ilaçlarının bebek üzerine olumsuz etkileri bilinmektedir. Bu ilaçlar bebeğin fiziksel görünümünün etkilenmesi, çeşitli organların işleyişinin ve yapısının bozulması olarak tanımlanan fetal malformasyon (teratojenite) riskini arttırabilmektedir. Pek çok major malformasyon gebeliğin erken döneminde, kişi daha gebe olduğunu farketmeden gerçekleşir. Bu nedenle epilepsi ilacı kullanan hastalar plansız gebeliklerden kaçınmalı, doğum kontrol yöntemleri kullanmalı ve gebelik öncesinde mutlaka nöroloji ve kadın doğum hekimine başvurmalıdır. Herhangi bir önlem almadan gebe kalan hastalarda, bebeğin birçok vücut bölümü erken dönemde geliştiği için, olası bir bozukluğun geri döndürülmesi mümkün olmayabilir. Gebelik öncesi yapılması önerilenler şöyle özetlenebilir:

• Epilepsi ilacının kesilmesi planlanıyorsa gebelik gerçekleşmeden önce yapılmalı
• Hastanın epilepsi ilacını kullanmaya devam etmesi gerekiyorsa gün içerisine bölünmüş şekilde mümkün olan en düşük dozda almalı
• Politerapiden (çoklu ilaç kullanımı) mümkünse monoterapiye (tek ilaç kullanımı) geçilmeli
• Valproik asit/sodyum valproat içeren bir ilaç kullanılıyorsa, mümkünse ilacın değiştirilmesi planlanmalı ya da en düşük doza inilmeli
• Epilepsi cerrahisi adayı olan hastaların gebelikleri ameliyat sonrasına ertelenmeli
• İlaç kesimi yapıldıysa nöbet tekrarı olup olmadığı gebe kalmadan önce en az 6 ay gözlenmeli
• Gebe kalmadan en az 1-3 ay önce folik asit tedavisi başlanmalı, gebe kaldıktan sonra en az 3 ay devam edilmeli

Özellikle valproik asit/sodyum valproat içeren ilaçlar ve çoklu ilaç kullanan annelerin bebeklerinde maformasyon riski yüksektir. Valproik asit/sodyum valproatın bu etkisi doza bağlı olup 1000 mg/gün altındaki dozlarda teratojenik etki diğer ilaçlarla benzer bulunmuştur. Gebelikte valproik asit/sodyum valproat kullanan annelerin bebeklerinde yine doza bağlı olarak daha düşük kognitif performans gözlenmiş ve otizm gibi hastalıklara daha çok rastlanmıştır.

Diğer yandan gebelik döneminde ilaç tedavisine uyum problemleri, ilaç yan etkilerinden korkma, sık kusmalar ve uykusuzluk gibi faktörlere bağlı olarak nöbetler tetiklenebilir. Ayrıca hormonal ve metabolik değişiklikler nedeniyle ilaç kan düzeyleri azalabilir ya da artabilir. Lamotrijin içeren ilaçlar kullanan gebelerin belirli aralıklar ile kan düzeyi baktırmaları önemlidir. Lamotrijin kan düzeyi, gebelik süresince %90 kadar düşebilir ve nöbet riski artabilir.

Gebelikte geçirilen nöbet tipi önemlidir. En korkulanı büyük nöbet olarak tarif edilen jeneralize tonik klonik nöbetlerdir. Bu nöbetler sırasında bebekte bradikardi ve oksijen yetersizliği görülebilir, uzun sürmesi durumunda bebek ve anne için ölüm riski oluşabilir.